Sau một năm ngao du, tôi trở lại Sài Gòn với một tâm hồn tự do hơn bao giờ hết. Như nhân vật chính trong game nhập vai, những trải nghiệm phiêu lưu vừa qua đã giúp tôi thăng cấp lên một phiên bản trưởng thành hơn – từ “mọt sách” / “anh hùng bàn phím” / “thư sinh trói-gà-không-chặt”, đến thanh niên đã va chạm, hòa nhập và hòa mình với thế giới.
Nhưng tự do mà không có phương hướng chỉ là một dạng lạc trôi. Từ những vết nứt của chuyến hành trình trước, hai khát khao mới bắt đầu nảy mầm.
Khát khao thứ nhất là được dấn thân. Tôi không thể mãi là freelancer lang thang, cũng không muốn quay lại guồng quay vô nghĩa ngày cũ. Tôi tự hướng nghiệp bằng một phương trình giản dị: “Kỹ năng tôi giỏi” + “Ngành tôi thích” = “Công việc mơ ước”. Nghe có vẻ bình thường, nhưng trong ngữ cảnh đời tôi, những điều nhỏ bé như suy nghĩ mạch lạc, khả năng quản lý, tiếng Anh giỏi lại trở thành chìa khóa mở ra cánh cửa nghề Game Producer tại một công ty gia công game lớn nhất nhì Sài Gòn. Một “game nhập vai” tưởng như hoàn hảo, vừa thỏa dòng máu game thủ chảy rần rật trong huyết quản, vừa khai mở sự nghiệp quản lý dự án.
Mọi thứ đều ổn – công việc nhẹ nhàng, đồng nghiệp thân thiện, môi trường dễ chịu. Nhưng “ổn” không có nghĩa là “đúng”. Những quy trình rời rạc, hệ thống quản lý thủ công, tư duy lãnh đạo truyền thống khiến tôi trăn trở: “Liệu đây có phải là tất cả những gì mình có thể làm được không?” Câu hỏi âm thầm ấy như một hạt giống cho một bước chuyển lớn về sau.
Khát khao thứ hai là được du học. Làm sao có thể ngừng mơ sau khi tận mắt thấy thế giới bên ngoài rộng lớn nhường nào. Nhưng làm sao để du học khi tôi còn chưa có bằng đại học? Tôi gõ cửa khắp nơi – Việt Nam, Singapore, Úc, USA. Không nhận, không có học bổng, không thể chuyển tiếp. Vì trường cũ không còn tồn tại, vì tôi đã bỏ học hai lần, vì không có bằng chính quy. Không, không và không! Cánh cửa học bổng Thạc Sĩ đều đóng sầm, đẩy tôi vào bóng tối thất vọng.
Nhưng cứ gõ. Cửa sẽ mở.
Đại Học Cá Nhân: Ba Năm Không Ngừng Nỗ Lực Của “Chàng Sinh Viên Già”
Năm 2016, một ngày nọ, trong những ngày “mưa” số liệu và thư từ, ánh sáng le lói qua một khe cửa hẹp: University of the People – ngôi trường đại học online phi lợi nhuận đầu tiên của Mỹ. Tôi hồi hộp nộp đơn, vui sướng được chấp nhận, mừng rỡ nhận học bổng 90%. Cánh cửa đại học mở ra lần thứ ba theo cách tôi chưa từng ngờ đến.
Trường học online không bảng đen, không điểm danh, không giảng viên trực tiếp. Chỉ có sách nguồn mở, deadline nghiêm khắc, và ý chí mãnh liệt của một “sinh viên già” 26 tuổi. Ban ngày tôi làm văn phòng cho những dự án game bom tấn. Ban đêm tôi miệt mài viết luận, tương tác online với bạn học quốc tế. Cuối tuần, tôi lên xe về Mũi Né tiếp tục các dự án phát triển bền vững. Để tiết kiệm thời gian, tôi sống tối giản, ngủ lại văn phòng, dậy sớm tập gym, rồi lao vào chiến đấu. Những kỳ nghỉ giữa học kỳ, tôi tranh thủ xê dịch: lặn biển ở Great Barrier Reef, leo núi ở Nepal, ngắm thu ở Kyoto…
Ba năm dai dẳng, đều đặn như thế, tôi tự xây dựng một Đại Học Cá Nhân cho riêng mình.
Ba năm sau, tôi tốt nghiệp cử nhân ở tuổi 29, vinh dự trở thành sinh viên Việt Nam đầu tiên tốt nghiệp tại University of the People. Tôi được mời chia sẻ webinar, quay video với NasDaily, và xúc động chứng kiến nhiều bạn Việt Nam khác nối bước theo con đường mình từng đi. Đó không chỉ là một tấm bằng – đó là một “cơ hội thứ hai” cho những ai ham học mà không bị xiềng xích bởi học phí đắt đỏ hay lịch học cứng nhắc. Cơ hội cho những hy vọng được bay bổng.
Song song đó, tôi bắt đầu bứt phát trong sự nghiệp quản lý dự án. Nhận trợ cấp thất nghiệp lần hai, tôi chủ động nghỉ việc ở nhà “luyện công” Agile. Không người dẫn đường, không bằng cấp IT chính quy, tôi bật chế độ “mọt sách”: ngấu nghiến tài liệu, thi chứng chỉ, xây lộ trình riêng. Tôi tin một phương pháp quản lý nhân văn, minh bạch, và trao quyền là điều ai đi làm cũng xứng đáng nhận được.
Từng bước một, những cánh cửa mới lại mở ra. Từ một công ty IT nhỏ ở công viên phần mềm Quang Trung, đến tập đoàn Hàn Quốc đang mở chi nhánh ở Việt Nam, đến startup Hong Kong đang gọi vốn vòng Series A. Mỗi lần chuyển việc là một bước tiến – lương tăng, trách nhiệm tăng, niềm tin cũng tăng theo. Mỗi dự án là một chương sách sống, mỗi team là một bộ lạc thu nhỏ, nơi tôi học cách “cứu thế giới” khỏi những cuộc họp nhàm chán và kiểu quản lý gây tổn thương. Tôi từ một “kẻ ngoại đạo” đến vai trò Agile Coach, sự tự tin về kiến thức IT lớn dần thì hạt giống tử tế cũng bén rễ sâu hơn.
Du Học Thạc Sĩ: Hai Năm Săn Học Bổng Vượt Ngàn Chông Gai
Tấm bằng cử nhân không phải là vạch đích, nó là vạch xuất phát mới: hành trình săn học bổng Thạc sĩ “vượt ngàn chông gai”.
Năm đầu, tôi nộp 11 học bổng – trượt cả 11. Trượt học bổng chính là cú đánh ‘knock-out’ ngạt thở cho những nỗ lực của mình. Cho nỗ lực ba năm bị từ chối vì tấm bằng online, cho những đêm sửa đi sửa lại từng câu chữ mà vẫn không thể hiện rõ bản thân, cho những đồng tiền lao động lạc lối trong mê hồn trận tư vấn của các trung tâm du học và dịch vụ mentor học bổng.
Năm hai, tôi lồm cồm bò dậy. Tôi xin phản hồi, gặp gỡ cựu học giả, tham khảo hồ sơ thành công, luyện phỏng vấn, đọc sách hướng dẫn săn học bổng, điều chỉnh, mài mực cho “hiệp hai”. Lần này chân thật hơn, sâu sắc hơn về câu chuyện chuyển đổi số đã cải thiện cuộc sống và những dự án cộng đồng của mình ra sao.
Và tôi đậu: học bổng toàn phần từ chính phủ Ireland!
29 tuổi, tấm bằng cử nhân đầu tiên. 31 tuổi, thư báo đỗ học bổng Thạc sĩ. Giấc mơ 3+2 năm lặng yên hạnh phúc.
Khi nhận email chúc mừng, tôi lặng người. Không phải vì tôi không tin mình có thể, mà bởi tôi đã suýt tin rằng mình không thể. Ba năm đại học online, hai năm mài hồ sơ, cả một thập kỷ gõ cửa. Cuối cùng, cánh cửa mở ra, không phải một lối thoát, mà là một lối vào đến ước mơ “đạp gió rẽ sóng dong buồm ra biển lớn”.
Những tháng trước ngày lên đường, tôi sống trọn vẹn hơn bao giờ hết: tổ chức workshop, giảng thử ở đại học Văn Lang, học điều phối chương trình, học Vịnh Xuân, học salsa/bachata, lặn biển, lướt sóng, kịch ứng tác, tham gia các chương trình lãnh đạo. Học trở thành một niềm vui thuần khiết khi không còn áp lực bằng cấp chứng chỉ nữa.
Trước ngày bay, Sài Gòn bùng dịch Covid-19. Tôi dọn dẹp căn phòng nhỏ ở Bình Thạnh, tạm biệt bạn bè, gói ghém những ân tình, và bước lên chuyến bay định mệnh, bắt đầu một gap-year thứ hai tại xứ sở Ngọc Lục Bảo.
Tôi không thể ngờ chuyến bay đó sẽ dưa tôi đến một tương lai hoàn toàn khác, với những thách thức và cơ hội nằm ngoài sức tưởng tượng.
Đập cánh giữa không trung, câu hỏi lơ lửng trong tâm trí: “Khi một mình giữa trời Âu, mình sẽ trở thành phiên bản nào?”
