Cậu cứ như robot T1 ý.
Bạn tôi thốt lên.
Suốt thanh xuân, tôi sống kỷ luật, đề cao checklist, nghiện lập kế hoạch, và làm việc không ngừng nghỉ. Lý tính là người bạn thân kè kè thúc đẩy mình tối ưu cuộc sống. Cảm xúc là thằng ẩm ương khiến mình ra các quyết định sai lầm. Một niềm tin cắm rễ từ tuổi thơ ngước nhìn người hùng của mình.
Nhưng con người là cảm tính và logic thường thất bại. Sự lý tính cực độ khiến tôi khó hiểu cách loài người hành xử thông thường, khó đồng cảm với người khác, và sống tách biệt với người thân. Biểu lộ cảm xúc là một kẻ lạ đến từ hang tối. Phần vì tò mò của bản thân, phần vì bị người thân càu nhàu, nên tôi muốn mời nó vào nhà uống trà đàm đạo và biết đâu, rủ nó làm bạn đồng hành với mình suốt cuộc đời.
Vấn đề là tôi nghĩ mình ngầu như Keanu Reeves nhưng thực tế mình thể hiện cảm xúc đơ ngố như Quang Đăng. Nên để khắc phục nhược điểm, như mọi khi, tôi đưa “biểu lộ cảm xúc” thành một dự án học tập. Và bài học đầu tiên của tôi là một lớp diễn xuất ngắn hạn dành cho người lớn.
Học Diễn Xuất Dành Cho Người Lớn
Lớp kịch tổ chức ở Quận 2 Sài Gòn có cái tên nghe cưng hết sức: Dragonfly Theatre Education – Sân Khấu Kịch Chuồn Chuồn. Anh David đứng lớp không giảng nhiều, mà cho mấy đứa người lớn tồng ngồng chơi trò chơi vui cười banh xác, rồi từ đó đúc kết ra những khái niệm diễn xuất chính.
Những khái niệm diễn xuất chính tôi đã học ở đây được dạy tuần tự một cách trang nhã:
1. Không gian/Bối cảnh: lớp cảm nhận về không gian bằng cách đi vòng quay phòng và dừng lại theo hiệu lệnh, bảo đảm khi dừng thì mỗi người vẫn chiếm được một khoảng cách thoải mái. Tiếp đến cả lớp tập diễn kịch câm để tạo dựng bối cảnh. Ở giai đoạn đầu, loại bỏ lời thoại giúp cho người học đỡ suy nghĩ và diễn ngôn ngữ hình thể dễ hơn. Nhóm được cho một từ khóa và phải diễn ra được bối cảnh: lớp học, máy bay, nhà hàng.
2. Hành động: Khi tạo được bối cảnh rồi thì người diễn thể hiện hành động trong đó. Khi đã rõ hành động thì thêm vào lời thoại liên quan đến bối cảnh. Mở rộng hơn, hãy thử đưa lời thoại ngược hoàn toàn với bối cảnh. Ví dụ tôi diễn sư thầy chơi poker trong nhà chùa, bạn khác diễn hai gã vừa cưa bom vừa bàn về nướng bánh.
3. Lời nói: Lớp được đưa cho một kịch bản ngắn. Người diễn tự đọc lời thoại và tưởng tượng ra bối cảnh và hành động diễn tương ứng để bật ra lời nói nghe hợp lý. Ví dụ một anh trai đi chích ngừa gặp bác sĩ non kinh nghiệm thì hành động chạy phăng ra khỏi phòng làm lời thoại bật ra thuyết phục hơn, hay một anh tìm cách chịch dạo cô hàng xóm thì hành động cởi áo ra giữa lúc buông lời gạ gẫm trông rất đỉnh.
4. Mối quan hệ: Tìm hiểu xem mối quan hệ giữa các nhân vật sẽ ảnh hưởng đến hành động và lời nói của họ. Lớp diễn một vở kịch với hơn 10 kiểu khác nhau dựa trên mối quan hệ của các nhân vật. Hai anh em lâu ngày không gặp. Một anh hàng xóm nghiện rượu và người ái mộ âm thầm. Một cặp người tình cũ.
5. Chủ đề: xác định đây là hài, bi, kinh dị, hay drama tâm lý đậm chất mê lô? Mỗi chủ đề lại quyết định hành động và lời nói khác biệt. Cùng là cảnh đột nhập vào nhà mà ta có trinh thám đứng tim kiểu phim Hitchcock, hay hài hước hai thằng đạo chích ngớ ngẩn kiểu Home Alone.
6. Mục tiêu: Mục tiêu của nhân vật này là gì? Tôi muốn làm gì trong cảnh này. Lại quay về vở Hàng Xóm Khó Chịu, một mình tôi mà đóng thử hơn mấy mục tiêu. Gã hàng xóm kỳ quặc muốn tán tỉnh cô hàng xóm one-night-stand với màn cởi áo khoe cơ bắp ứng tấu. Anh hàng xóm gay thầm yêu anh chủ nhà muốn trú lại qua đêm. Gã điệp viên đột nhập vào nhà.
Tôi tròn xoe mắt cười đùa thích thú với lớp diễn xuất dành cho người lớn như thế nào. Những cơ bắp cảm xúc lâu không được vận động giờ thể hiện linh hoạt hơn trên gương mặt. Diễn xuất cho tôi tự tự do thử nghiệm nhiều phiên bản của mình, chứ không chỉ phiên bản thường nhật chính mình thôi. Ý thức rẳng mình được TỰ DO thể hiện trong nhiều tình huống đã giải phóng tôi ở nhiều vai trò mới, và với những vai trò cũ thì tôi biết thể hiện một cách hay ho hơn.
Đơn cử như vai trò Người Điều Phối của tôi cũng đã được tăng cường để hướng dẫn người học thông qua trải nghiệm thay vì nhồi sọ kiến thức. Một số trò chơi hâm nóng tôi đã học được cho các lớp học của mình:
- Ghế âm nhạc: dành nhau lấy ghế, với biến tấu là chơi một cách vui nhộn thay vì thi thố.
- Giựt tất: mỗi người giấu tất sau lưng và dựt tất của nhau.
- Ném tất: 2 đội chia ra thi giựt và ném tất vào nhau, đứa nào bị trúng thì ra khỏi sân; biến tấu với nhiều mục tiêu khác nhau như bảo vệ đồng đội, khiêu khích đối phương, tạo ấn tượng với khán giả.
Tôi chưa thành Jim Carrey với những cơ mặt vặn vẹo khoan khoái. Tôi vẫn đang học. Tôi vẫn chơi với cảm xúc của mình mỗi ngày và có lẽ ngày một nhiều hơn.
Vĩ Thanh
Cha tôi là một người thành đạt theo mọi tiêu chuẩn xã hội. Ông nói ít làm nhiều, khiêm tốn, sống điều độ, và không bao giờ hé môi phàn nàn. Ông tay trắng dựng nên doanh nghiệp với hai phân xưởng cơ khí lớn cung cấp công ăn việc làm cho hơn 60 nhân công. Như một ngọn núi trầm mặc, ông hiếm khi biểu lộ cảm xúc mạnh trên mặt, tựa thể không có gì làm tâm ông lay chuyển xúc động được. Vì sao cha hiếm khi cười ở nhà? Cha có hạnh phúc không?
Những câu hỏi chưa có lời đáp. Cho đến một ngày tôi nhìn vào gương, và thấy, gương mặt cha tôi.
Tôi thấy đàn ông có một điểm yếu chí mạng. Bị nhồi nhét những định kiến “nam tính” chết tiệt, họ chôn chặt cảm xúc và dán nhãn nó là “yếu đuối, ủy mị, đàn bà”. Họ đóng đinh lên cửa và thiêu rụi cảm xúc bên trong để chúng mãi mãi bị cầm tù trong hang tối. Hoặc họ nhốt chúng đủ lâu cho đến khi cửa xổng ra hiện hình một con quỷ.
Tốt hơn nên chơi với cảm xúc mỗi ngày khi nó còn ngoan hiền. Và diễn xuất là một cách giải phóng nó.
Tài Liệu & Công Cụ
Dragonfly Theatre Education: Lớp học diễn xuất cho trẻ em và người lớn ở Quận 2, Sài Gòn, bằng tiếng Anh. Nếu bạn biết những lớp học diễn xuất bằng tiếng Việt như một kỹ năng mềm, thay vì một nghề nghiệp chuyên môn, thì nhờ bạn chia sẻ trong phần bình luận nhé.
Glass Mask: Mặt Nạ Thủy Tinh là một manga shojo bán chạy hàng đầu trong lịch sử với hơn 50 triệu bản tiêu thị. Tình yêu kịch nghệ của một cô bé nhà nghèo chăm chỉ và vở kịch Hồng Tiên Nữ huyền thoại kinh điển và đi vào lòng thế hệ 8-9X. Nếu cảm hứng diễn xuất có thể lây lan từ một bộ manga, thì đó sẽ là bộ manga này.
